Η ΑΕΚ αψήφησε τους Νατοϊκούς βομβαρδισμούς και ταξίδεψε στο Βελιγράδι για να προσφέρει χείρα βοηθείας και ανάσα ειρήνης στον σερβικό λαό.
Οι αντιαεροπορικές σειρήνες –ξεχασμένες από τον εμφύλιο- ακούστηκαν για πρώτη φορά στο Βελιγράδι και τις άλλες μεγαλουπόλεις της Γιουγκοσλαβίας στις 24 Μαρτίου 1999. Οι αιματοβαμμένες επιχειρήσεις του στρατού των Σερβομαυροβούνιων στο Κόσοβο χαρακτηρίστηκαν «γενοκτονία» σε βάρος του αλβανόφωνου πληθυσμού και τα βομβαρδιστικά του ΝΑΤΟ έπιασαν δουλειά. «Πρόκειται για ειρηνευτική εκστρατεία», καμώθηκαν ο Μπιλ Κλίντον και τα συνεταιράκια του, προκειμένου να προσπεράσουν το βέτο της Ρωσίας και της Κίνας στο Συμβούλιο Ασφαλείας. Τα αεροπλάνα ξεκίνησαν χωρίς την άδεια του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών και τα απομεινάρια της άλλοτε κραταιάς Γιουγκοσλαβίας έσπευσαν στα καταφύγια.
Η διαμελισμένη χώρα έμεινε σχεδόν αβοήθητη και πάντως ανάδελφη, μέχρι που ακούστηκε μία κραυγή συμπαράστασης από την όχι και τόσο μακρινή Αθήνα. «Θα πάμε στο Βελιγράδι να παίξουμε μπάλα για να συμπαρασταθούμε στα ορθόδοξα αδέλφια μας». Προς έκπληξη όλων, η τολμηρή φωνή ανήκε στον Δημήτρη Μελισσανίδη, που και τότε ήταν ο ισχυρός ανήρ της ΑΕΚ. Η ιδέα έγινε δεκτή με ενθουσιασμό στα πέριξ του γηπέδου της Νέας Φιλαδέλφειας, ο αρχηγός Ντέμης Νικολαΐδης συνυπέγραψε με ενθουσιασμό, οι αντιρρησίες (με πρώτη τη βρετανικών συμφερόντων ιδιοκτήτρια εταιρία ENIC) απομονώθηκαν και το ταξίδι προγραμματίστηκε για την ορθόδοξη Μεγάλη Τετάρτη, 7 Απριλίου 1999. Ακριβώς πριν από 25 χρόνια.
Η Παρτιζάν του 22χρονου Βλάνταν Ίβιτς και του μετέπειτα «Ενωσίτη» προπονητή Λιούμπισα Τουμπάκοβιτς ανέλαβε το ρόλο της οικοδέσποινας με χαρά και συγκίνηση. Μετά από μία σειρά επαφών με την εν Αθήναις γιουγκοσλαβική πρεσβεία, η αποστολή πέταξε για την Ουγγαρία για να ταξιδέψει από εκεί οδικώς προς το σχεδόν αποκλεισμένο Βελιγράδι, αφού άλλη δίοδος δεν υπήρχε. «Οι Αμερικανοί δεν εγγυώνται κατάπαυση του πυρός. Όποιος φοβάται, ας μείνει στο ξενοδοχείο στη Βουδαπέστη και θα τον παραλάβουμε στο γυρισμό», είπε ο Μελισσανίδης λίγο πριν την αναχώρηση του λεωφορείου. Ουδείς από τους ταξιδευτές της ειρήνης διανοήθηκε να ζητήσει εξαίρεση.
Ο έλεγχος στα σύνορα Ουγγαρίας-Σερβίας ήταν εξονυχιστικός. «Προσπαθούν να μας αποθαρρύνουν μπας και γυρίσουμε πίσω», έλεγαν οι ποδοσφαιριστές και οι δημοσιογράφοι. «Δεν είμαι καθόλου βέβαιος ότι αυτή η γέφυρα θα βρίσκεται στη θέση της όταν θα επιστρέψουμε», είπε ο προπονητής Ολέγκ Μπλαχίν, τη στιγμή που το πούλμαν περνούσε από το τσακισμένο Νόβι Σαντ. Και πράγματι, το στρατηγικής σημασίας γεφύρι γκρεμίστηκε δύο μέρες αργότερα. Ίσα ίσα πρόλαβαν οι ατρόμητοι Έλληνες να το διασχίσουν για να επιστρέψουν αβλαβείς στη Βουδαπέστη.
Τα 40 χιλιάδες εισιτήρια του φιλικού αγώνα ξεπουλήθηκαν μέχρι το τελευταίο, αλλά οι περισσότεροι αγοραστές προτίμησαν να μείνουν στα σπίτια τους για λόγους ασφαλείας. Οι σειρήνες ηχούσαν καθημερινά, οι βόμβες σκότωναν αμάχους και το ρίσκο ήταν τεράστιο. Στις κερκίδες βρέθηκαν 15.000 θεατές, ανάμεσά τους και μία χούφτα επίτιμοι Έλληνες καλεσμένοι της ΑΕΚ. Στην υπερκομματική αντιπροσωπεία μετείχαν μεταξύ άλλων ο Μανώλης Γλέζος, ο Γιώργος Κατσιφάρας, ο Νικήτας Κακλαμάνης, ο Θόδωρος Κασσίμης, αλλά και οι Γιάννης Βούρος, Μίλτος Βεντούρης, Αλέξης Κούγιας.
Η παρουσία των «αδελφών Ελλήνων» χαιρετίστηκε ολόψυχα από τους Γιουγκοσλάβους αμφιτρύονες. Ο ίδιος ο πρόεδρος της χώρας Μίλαν Μιλουτίνοβιτς υποδέχθηκε την αποστολή της ΑΕΚ, ο υπουργός Αθλητισμού πρόσφερε έναν πίνακα ζωγραφικής με την επιγραφή «προς τα αδέλφια μας της ΑΕΚ», ενώ απλοί άνθρωποι σε όλο το μήκος και πλάτος της διαδρομής χάριζαν στους επισκέπτες ψωμί κι αλάτι, το παραδοσιακό δώρο της σερβικής φιλοξενίας.
Πριν τον αγώνα, ποδοσφαιριστές των δύο ομάδων φύτεψαν στο κέντρο του γηπέδου ένα κλαδί ελιάς από την Αρχαία Ολυμπία, το απόλυτο σύμβολο ειρήνης. Οι ποδοσφαιριστές των δύο ομάδων είχαν στις φανέλες τους ζωγραφισμένο έναν στόχο και ένα ερωτηματικό, όπως έκαναν χιλιάδες πολίτες καθημερινά στους δρόμους της βομβαρδισμένης χώρας. «Το επόμενο θύμα μπορεί να είσαι εσύ ή εγώ», ήταν το άγραφο μήνυμα.
«Σταματήστε τον πόλεμο, σταματήστε τον βομβαρδισμό», έγραφε το γιγάντιο πανό που κρατούσαν οι ποδοσφαιριστές των δύο ομάδων μπαίνοντας στο γήπεδο, πριν κρατηθεί ενός λεπτού πένθιμη σιγή. Ο αγώνας ξεκίνησε με καθυστέρηση και ολοκληρώθηκε μετά από 60-65 λεπτά (με αποτέλεσμα 1-1 και σκόρερς τους Ζουμπούλη, Κέζμαν), αφού προείχε να φύγουν οι Έλληνες για το ταξίδι της επιστροφής πριν πέσει η νύχτα. Η εντολή του στρατού ήταν αδιαπραγμάτευτη και ο κίνδυνος υπαρκτός.
Η γιορτή της ειρήνης ολοκληρώθηκε όταν οι φίλαθλοι μπήκαν στον αγωνιστικό χώρο για να ευχαριστήσουν προσωπικά και να συγχαρούν τους Έλληνες. «Οι Έλληνες ήταν φίλοι μας, αλλά από σήμερα έγιναν αδέλφια μας», σχολίασε συγκινημένος ο Τουμπάκοβιτς. «Η ΑΕΚ αξίζει το Νόμπελ Ειρήνης», δήλωσε από την Αθήνα ο προπονητής μπάσκετ Ντράγκαν Σάκοτα. «Αυτός ο σύλλογος δημιουργήθηκε από πρόσφυγες και καταλαβαίνει καλά το δράμα», συμπλήρωσε ο στιχουργός Λευτέρης Παπαδόπουλος. «Εμείς οι Σέρβοι δεν θα ξεχάσουμε ποτέ αυτή τη χειρονομία», είπε πολλά χρόνια αργότερα ο Βλάνταν Ίβιτς, με τη φανέλα της ΑΕΚ ιδρωμένη ακόμη στις πλάτες του.
Ευτυχώς, δεν έπεσαν βόμβες στο Βελιγράδι εκείνο το απόγευμα. Ωστόσο, οι αεροπορικές επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ συνεχίστηκαν μέχρι τις 10 Ιουνίου, όταν οι Γιουγκοσλάβοι απέσυραν τις στρατιωτικές δυνάμεις από το Κόσοβο. Οι οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα υπολόγισαν τον αριθμό των αμάχων νεκρών στις δύο χώρες περίπου στους 500, ενώ σκοτώθηκαν και τρεις Κινέζοι πολίτες στον βομβαρδισμό της κινεζικής πρεσβείας στο Βελιγράδι. Η Ελλάδα συμμετείχε στις επιχειρήσεις «διακριτικά», όσο της επέβαλαν οι Νατοϊκές υποχρεώσεις, ενώ στην Αθήνα οργανώθηκαν πολυάριθμες διαδηλώσεις συμπαράστασης στους Γιουγκοσλάβους.
«Νικήσαμε τον πόλεμο δίπλα στους Έλληνες ήρωες», έγραψε η εφημερίδα Πολίτικα του Βελιγραδίου. «Αδέλφια μαζί με αδέλφια, κόντρα στον πόλεμο», υπερθεμάτισε η Σπορτ. «Ανάσανε η ειρήνη», τόνισε η Σπόρτσκι Ζουρνάλ. Η ΑΕΚ θεωρεί μέχρι σήμερα το ταξίδι στο Βελιγράδι πετράδι στο στέμμα της και κόσμημα στην ιστορία της.
Για την ιστορία, οι ποδοσφαιριστές που συμμετείχαν στην αποστολή ήταν οι Ατματσίδης, Μιχαηλίδης, Κουρκούνας, Κοπιτσής, Κωστένογλου, Μπαμπούνσκι, Μιλοβάνοβιτς, Καψής, Τσέκολι, Ζήκος, Κατσαβός, Σαβέβσκι, Κασάπης, Μαλαδένης, Καλιτζάκης, Ζουμπούλης, Νικολαΐδης.
Περισσότερα:
